Аккем (Кадынныҥ кош суузы)
| Аккем | |
|---|---|
 | |
| Характеристиказы | |
| Узуны | 36 км |
| Бассейн | 454 км² |
| Водоток | |
| Бажы | Аккемде мӧҥкӱ |
| • Координаталары | 49°51′37″ с. ш. 86°33′04″ в. д.HGЯO |
| Оозы | Кадын |
| • Координаталары | 50°08′55″ с. ш. 86°31′30″ в. д.HGЯO |
| Турган јери | |
| Суузыныҥ системазы | Кадын → Оп → Карский талай |
|
|
|
| Ороон |
|
| Регион | Алтай Республика |
| Аймак | Кӧксу-Оозы аймак |
|
|
|
 — бажы,  — оозы |
|
| Код ГСР | 13010100312115100004165 |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Акке́м (ак орус. «белый» + кем тыва хем орус. «река» — букв. «ак, бӱрӱҥкий ак, кӧбӱктӱ суу»[1]) — суу, Алтай Республикада, Кадынныҥ кош суузы. Сууныҥ узуны — 36 км[2]. Суу бассейнниҥ јери — 454 км²[2].
Аккемде мӧҥкӱ (Родзевичтиҥ мӧҥкӱ тожы). Ӱстӱги агынында јаан таштартыҥ ортозыла јол таап агат, оноҥ, кайыр, таш коолло тӱжет, ојоҥ сай-кумакту тӱс јерле агып, бир канча айрыланып агат. Суу мореналу (Морена — геологические отложения (от валунов до суглинков и глин), накопленные глетчерным льдом. Тип ледниковых отложений, созданный непосредственно ледником.) ойыкта тӱӱлип Ӱстӱги-Аккем кӧл боло берет. Кӧлдӧҥ јаан таштардыҥ ортозынаҥ чыгара агып, эски туй ӧзӱп калган мореналардыҥ ортозыла агат.
Кӧлдиҥ алты јанында, оҥ келтейинде Аккем сууга Караойык суу кирет. Мореналардаҥ ары суу јайым ӧзӧккӧ тӱжет, сол јанынаҥ ого приток Акойык кош суу кирет, ошоҥ айрыланып, Аккемниҥ кӧли боло берет. Кӧлдӧҥ, тӱндӱк јаны чичкерет, оноҥ чыгара агып, туй ӧзӱп калган јаан ӧзӧкто јол алынат.
1 км јерде оҥ јанында ого Јарлу деп суу кирет (Ярлу), 10 км бажынаҥ — Текелӱ (Текелю) (Аккемниҥ кош суузы) суу кирет, (ол (Аккемниҥ бажында мӧҥкӱлердеҥ чыгып чичке, таштарга кӧмӱлген ӧзӧклӧ тӱжет). Текелӱ сууныҥ оозынаҥ ала Аккем ӧзӧк чичкере берет, јараттары там ла кайыр боло берет, суу каскак ташту кызыкла узак агат. Оҥ јанынаҥ кирген Араскан сууныҥ оозынаҥ ала ӧзӧк јаанап јалбайат, сууныҥ бийик эмес террасалары башталат.
Аккемниҥ чакпынду суузы Аккемниҥ кӧлиниҥ ӱсти јанында кечӱлерлӱ, алты јанында эски мореналардыҥ алты јанында алтыгы Аккемниҥ кӧлиниҥ јанында ла кӧлдӧҥ чыгып ҥаткан јерде база кечӱлерлӱ. Аттыҥ кечӱлери Текелӱ ле Арасканнаҥ ӧрӧ бар. Арасканныҥ алты јанында Аккемди јаҥыс ла кӱрдеҥ кечер.
Кош суулары
(оозынаҥ ала)
- Ороктой (оҥ)
- Кузуяк (сол)
- Ойбок (сол)
- Куган (сол)
- Караойбок (сол)
- Караайры (оҥ)
- Тиланду (сол)
- 15 км: Араскан (оҥ)
- Аккемская Падь (сол)
- Чубре (оҥ)
- Дианду (сол)
- 22 км: Текелю (оҥ)
- Ярлу (оҥ)
- Аккемское озеро
- Акоюк (сол)
- Караоюк (оҥ)
Суу реестр аайынча
Тергеелик суу реестердин бергениле Акке́м ӱстӱги Обьтыҥ бассейновый округына кирет, суула колбоолу јуртээлемдик иштер ӧткӱрер суу участогы Кадын, Акке́м суу подбассейини Бий ла Кадын суулар. Суу бассейини ӱстӱги Оп, Эрчиш сууга кожылганына јетире[2].
Ајарулар
- ↑ Молчанова О. Т. Топонимический словарь Горного Алтая. — Горно-Алтайск: Алтайское книжное издательство, 1979. — С. 123—124.
- ↑ 1 2 3 Государственный водный реестр. Аккем (орус.). textual.ru. Минприроды России (29 тулаан ай 2009). Дата обращения: јаҥар айдыҥ 20 кӱни, 2018. Архивировано тулаан айдыҥ 29 кӱни, 2009 јыл.
