Обоо таш

Обо́о таш (орус. куча, груда, насыпь, моҥ. овоо, бур. обоо, хак. обаа — мӱргӱп, кудайлык јаҥын јаҥдаар јер. Монгол, бурят, тыва, хакас ла Орто-Азияныҥ калыктарыныҥ культуразында мындый јаҥ бар. Јаҥжыккан бӱдӱми — јаҥыс јерге чокчойто јууган таш, агаш, кыйра, јалама буулаган. Обоо таш боочыларда, кырдыҥ бажында, кӧлдӧрдиҥ, суулардыҥ, аржандардыҥ, јолдордыҥ јанында чогылат. Јаҥыс обоо таш ла бир канча обоо таштар эдилгени туштайт.

• 

  Обоо Хараты кырда Зарубино јурттыҥ јанында Джидинский аймакта, Бурятия

• 

  Обоо Монголдо

• 

  Комплекс обо Дурген-Нуур кӧлдиҥ тӱштӱк јанында (Кӱнбадыш Монголия)

Обоо — байлу јер, мӱргӱп, айдынып, ол алтайга јана берген ада-энези ле тӧрӧӧндӧрине баштанар, ол алтайда јакшы јӱрзин деп, бу алтайда бала-барка, тӧрӧӧндӧрди тоолой айдып, јердиҥ ээзине бажырып мӱргӱӱр. Ыраак јолдо кижи јол сурар

Обоо таштыҥ јанында «чачылга» эдер, сӱт, сӱттӱ чай, сӱттиҥ аркызы (бар болзо), айакка урала, кӱнчыгыш јаар ӱрӱстеер, таш экелип салар, кыйра, јалама буулап, калаш, темир акча, салар. Монголия ла Бурятияда обоо ташты ӱч айландыра кӱнниҥ аайыла базар.

Обоо эдер культ јебрен кӧчкӱндерде кам јаҥыла тудуш. Буддизм таркап баштаарда, обоолорды наамалар (лама) оодып, јоголткон учуралдар болгон. Табынча буддий јаҥдашка (обрядность) кийдирилген, функционал аайыла субурганла тӱҥей боло берген.

Обоо таш ай-кӱнниҥ айалгазын, тӱжӱм болорын, су-кадык, амыр јакшы јадын, јакшы јымжак јол берер, јаратпаган улусты кырдӧн божотпос.

Забайкалье ле Монголия да обо, обоо, обон деп топонимдер улай ла туштайт.

Онойдо ок кӧр

• Јалама
• Алтай Республикада ар-бӱткендик кереестер (тизим)
• Алтай Республикада бийик туулар (тизим)
• Алтай культура (тизим)
• Алтай мифология (тизим)
• Обоо таш

Литература

• Герасимова К. М. Культ обо как дополнительный материал для изучения этнических процессов в Бурятии // Этнографический сб. Улан-Удэ, 1969. Вып. 5.
• Манжигеев И. А. Бурятские шаманистические и дошаманистические термины. М., 1978.
• Галданова Г. Р. Доламаистские верования бурят. Новосибирск, 1987.
• Дугаров Д. С. Исторические корни белого шаманства. М., 1991.
• Тумунов Ж. Т. Ага и агинцы. Улан-Удэ, 1993.
• Нацов Г. Д. Материалы по истории и культуре бурят. Улан-Удэ, 1995. Ч. 1.

Ајарулар

Тайантылар

• Обряд «Обоо тахилга» (ја. эм.). портал «Родное село» (24 января 2012).
• Владимир Буяхаев. Как правильно подготовиться к летним обрядам поклонения духам - хозяевам местности (ја. эм.). Информ Полис (9.06.2015).