Јурт 1796 јылдарда тӧзӧлгӧн. В. В. Радловтыҥ бичигениле бу ӧзӧктӧ озодоҥ бери алтайлар јаткан, јайзаҥы Курту. Мында орус крестьяндар аргалу чакту јаткан, туралары бек, адару тудатан, бастыразы алтайлап билер.
Табынча кӧчкиндер байыган, јоктулар олорго иштенген. 1893 јылда школ ачылган, молитвенный тураны јазайла, ондо ӱредӱчи болуп Ефим Ячменев иштеген. 31 уулчак ла 2 кызычак. 1916 јылда дезе 50 уулчак ла 36 кызычак, ӱредӱчизи катехизаторский училище божоткон Василий Ялбачев болгон. А. А. Ноняваныҥ отчедыла Чаргыда 1917 јылда орус Церковно- приходской школ иштеген, ондо 100 ӱренчик болгон. 1933 јылда Чаргыда баштамы школдыҥ ордына јети классту школ боло берген. Директоры Саулин Емельян Семенович болгон. Кийнинде директор болуп Марк Васильевич Матвеев иштеген, ол школдо јаан эмес сад ӧскӱрген. 1941 јылда ол черӱге барган.
1953 јылда јаҥы эки кат агаш школ тудулган. 1960 јылда сегисјылдык эдип јаанадылган. 1961 јылда школ орто ӱредӱлӱ боло берген.
1920 јылда маслосырзавод тудулган. 1929 јылда «Искра» колхоз тӧзӧлгӧн. 1933 јылда колхоз «Искра» ла «Ворошилов» деп колхозторго бӧлинген. Кажызына ла 100 аттаҥ ла 50 салдаанаҥ келишкен.
1940-чи јылдарда промартель ле промкомбинат ачылган. Промартельде бир канча цех болгон: пимокатный, сапожный, кожевенный ле деревообрабатывающий. Промкомбинатта цехтер: ткацкий, пошивочный, гончарный, кирпичный, кожевенный. Ткацкий цехке учукты ӧскӧ јердеҥ экелетен. Гимнастеркалар кӧктӧп, гончарный цехте — айак казан эдилетен.
1937 јылда фельдшерско-акушерский пункт ачылган.
В 1940-е годы была организована МТС.
1960-чы јылдарда Чаргыныҥ мараловодческий совхозы тӧзӧлгӧн. Чаргыда 1980 јылда зообаза тӧзӧлгӧнПодстрочный текстзообаза, амадузы: ар-бӱткенде ас туштаар Кызыл бичикке кирген куштарды, тындуларды шиҥдеери (банка редких птиц краснокнижников) корулаары. Чаргыныҥ совхозында реорганизация болуп Цитология ла Генетиканыҥ СО РА институдына берилген. Текши јери 68664 га, одорлоры 22341 га, кыралары 4304 га, ӧлӧҥ чабар покос 2481 га, јайлуларда одор јер 14431 га, 5 фермалу болгон. 68 специалист[9].
1996 јылдаҥ ала амыраар база боло бергенгода. Мында — су-кадык орныктырар процедуралар ӧткӱредилер, маралдыҥ мӱӱзин кезер ӧйдӧ (кӱӱк, кичӱ изӱ ле јаан изӱ айларда) пантовый ванналар болот[10].
Таҥынаҥ јурт ээлемдер. Мал азыраары. 1980 јылда тӧзӧлгӧн РАН-ныҥ Сибирде бӧлӱгиниҥ зубрлар ӧскӱрер экспериментал ээлеми ле ӧзӱмдердиҥ уникал коллекциязы (являющихся носителями генов адаптации к экстремальным условиям высокогорья), онойдо ок селекцияла эксперименттер: орус.по созданию и пополнению генофонда диких и домашних животных, как характерных представителей фауны Республики Алтай. 470 га јерде 3 чеден. 1982 јылда Москваныҥ алдында Приокско-Террасный заповедниктеҥ 11 беловежский зубрлар экелген (3 бука ла 8 тижи), эмди питомникте 30 тынду. XX чактыҥ бажында телекейде олордыҥ тоозы бежен ле кире арткан болгон.
Туризм.
↑Торбоков Т. Алтайдыҥ аҥ-куштары. Звери и птицы Алтая. — Горно-Алтайск: АУ РА "Литературно-издательский Дом «Алтын-Туу», 2020
↑Красная книга Республики Алтай: животные / Горно-Алтайский гос. ун-т. СО РАН. Центральный сиб. бот. сад. Горно-Алтайский бот. сад. — 3-е изд., перераб. и доп. — Горно-Алтайск: ГАГУ, 2017. — 368 с. — ISBN 978-5-93809-086-6. — Текст: электронный
↑Красная книга Республики Алтай: растения / Горно-Алтайский гос. ун-т. СО РАН. Центральный сиб. бот. сад. Горно-Алтайский бот. сад. — 3-е изд., перераб. и доп. — Горно-Алтайск: ГАГУ, 2017. — 267 с.: ил. — Библиогр.: с. 233—256. — ISBN 978-5-93809-086-6. — Текст: электронный