Тархатыныҥ мегалит комплексы
| Тархатыныҥ мегалиди | |
|---|---|
 Јаан таштардыҥ бирӱзи | |
| 49°47′53″ с. ш. 88°29′46″ в. д.HGЯO | |
| Ороон |
|
| РФ субъекти | Алтай Республика |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
|
Россия Федерацияныҥ |
Тархатыныҥ мегалит комплексы (орус. Тархатинский мегалитический комплекс) — бу археологиялык кереес, јебрен мегалит комплекс, Кош-Агаш јурттаҥ тӱштӱк-кӱнбадыш јаар 25 км ыраакта турат, Кош-Агаш — Бел-Ажу кӧӧлӱк јолдыҥ јанында, Тархаты сууныҥ тӱндӱк-кӱнбадыш јаар 2,5 км туура турат. Кош-Агаш аймакта Алтай Республикада, Россия.
Горно-Алтайсктыҥ теергелик университединиҥ экспедициязы В. И. Соеновко баштадып 1994 јылда комплексти табып, ачала шиҥдеген[1]
Объекттиҥ јурамалы
Тархатыныҥ мегалит комплексы (ТМК) тегерийте салган јаан таштардаҥ турат. Комплекстиҥ тӱштӱк јанында јӱзӱн-башка бӱдӱмдӱ таштардаҥ эткен корумдар бар. Эҥ ле јаан таштыҥ кеми 6, 5 ле 4 метр. Эдимниҥ ич диаметри 60 метр. 1996 јылда ӧткӧн шиҥжӱӱлер аайынча кезик таштардыҥ магнителгени ӧскӧ таштарга кӧрӧ башка.
Датировказы
Таштарда јуралган петроглифтерди шиҥдейле, билимчилер мегалит комплекс кӱлердиҥ эпохазында тудулган деп темдектеген.
Керектӱзи
Комплекс јер айактыҥ тӧрт келтейине чике уланган учун, ӧскӧ мегалит эдимдер чилеп, бу комплекс јебрен обсерватория болгон деп шӱӱлте бар[2].
Мегалиттиҥ схемазы
Квадрокоптердеҥ эткен фотојурук
2010—2012 јылдарда геодезиялык кемјиштер, комплексти астрономиялык ла фотографиялык шиҥдештерин солнцестояние ле равноденствие ӧйлӧрдӧ шиҥдейдилер, аэросъемка ла топографический схема чокымдалган[3].
Јебрен улус астрономиялык меридианды чип-чике тургускан градустыҥ долязына јетире, онойдо ок Кӱнниҥ јыл ичинде чыккан ла ашкан јолын база тургускан.
Петроглифтер астрономиялык явлениелер бичилген — конокто ло бир јылда Кӱнниҥ јолы. Петроглифтер III — II муҥ јыл б. э. озо, Каракол культура ӧйинде эҥ кӧп эдилген[3].
Јайгы кӱнниҥ ажар айалгалары чикеленген: кӧрӧӧчи наблюдатель мегалит-«креслодо» отурат тӧс тегеликтиҥ тыштында, Кнниҥ калганчы чогын алдындагы мегалит ажыра темдектейт. Чотогоныла, бу «креслолу» айалга 2750 ј. б. э. озо эпохада ± 1000 јыл[3].
Мегалиттердиҥ уникал кӧлӧткӧ картиназы ориентировкада: јаҥыс ла јайгы солнцестояниеде кӧлӧткӧлӧр теҥдежет, «световой коридор» болот Кӱн ажып јатса.
Тархатыныҥ мегалит комплексы јебрен кӱнтизӱ ле байлу јер болот, III — II муҥјылдык ортозында б. э. озо Кӱнниҥ (кудай) јолын шиҥдеерге тудулган[3].
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
Курайдыҥ кырларлу сындары
Кижи масштаб кӧргӱзерге
Једетен јолы
Чуйдыҥ трагыныҥ 892 километринде бурылчыкта оҥ јаны јаар эбирер, база эки бурылчыкту јол база ла ары барат. Оноҥ ары Коммунальный, эмезе Советской, эмезе Кооперативный оромдорло барар[4]. Јаан јол сол јанына эбирет. Тӱштк јаар барза Чаган сууны кечире кӱрди кечер. База 720 метр ӧдӧлӧ Тамба-Сууны кӱрле кечер[4].
3,3 км ӧдӧлӧ оҥ јаны јаар Мукур-Тархатыга јол, база 3,2 км оҥ јаныла — Јаҥы Бельтир[4].
Бу јолдордыҥ белтиринеҥ комплекске јетире 18,3 км.
Мында тӱс јерде, јолдыҥ сол јанында, Бел-Ажу уулу, 60 метр јерде бийик мегалиттер бар[4].
Ајарулар
- ↑ Соёнов В. И. Отчет об археологических исследованиях в Кош-Агачском районе Республики Алтай. Архив лаборатории археологии ГАГУ. — Горно-Алтайск, 1994. — 142 с.
- ↑ Соёнов В. И., Шитов А. В., Черемисин Д. В., Эбель А. В. Тархатинский мегалитический комплекс // Древности Алтая. — Горно-Алтайск, 2000. — С. 7-15.
- ↑ 1 2 3 4 Тархатинский мегалитический комплекс: петроглифы, наблюдаемые астрономические явления и тени от мегалитов — тема научной статьи по истории и археологии читайте бесплатно текст научно-исследовательской работы в электронной библиотеке КиберЛенинка
- ↑ 1 2 3 4 Тархатинский мегалитический комплекс — Алтай Туристский. Туристический портал
Тайантылар
- Соёнов В. И., Шитов А. В., Черемисин Д. В., Эбель А. В. Тархатинский мегалитический комплекс
- Два ретранслятора Горного Алтая с видом на Белуху: какой круче — Ачик или Акташский
| Алтайдыҥ археологиялык объекттери | |
|---|---|
| |
