Вторник

Рувики сайттаҥ

Вто́рник — понедельник ле среданыҥ ортозында турган неделениҥ кӱни. Калык ортодо стандартла ISO 8601, ол — неделениҥ экинчи кӱни, кезик јаҥжыгуларда ӱчинчи кӱн деп чотолот.

Этимологиязы

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
Кудай телекейди, јерди ле ӧзӱмди јайааганында ӱчинчи кӱн («вторник»)(Бытие. 1:9-13). Рафаэль, 1518 эмезе 1519 јј.

Ӧскӧ славян тилдерде «вторник» деп сӧскӧ учурыла тӱҥей сӧстӧр бар (белор. аўторак, украиндеп вівторок, болгар вторник, макед. вторник, серб. уторак, польск. wtorek, словацк. utorok, словен. torek, русин. віторок, чехтеп úterý).

Армяндап (Երեքշաբթի — ерекшабти́), грузиндеп (სამშაბათი — самшабати), башкирлеп (шишәмбе), таджиктеп (сешанбе), татарлап (сишәмбе) ла казахтап (сейсенбі) тилдерде бу сӧс перс се-шанба деп сӧстӧҥ келген «субботтоҥ ӱч кӱн озо» деп кӧчӱрилет.

Кудайлык јаҥды тудары

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
Масленица блинаныҥ вторниги. Художник Борис Кустодиев, 1916 јыл

Православный серикпеде вторниктер эски кереестиҥ агаруларына учурлалган, эҥ ле кӧп пророкторго, олордыҥ јааны Иоанн Креститель болгон, ого кажы ла вторникте јылдыҥ туркунына мак кожоҥ кожоҥдолот.

Вторник, воскресенле кожо, суббот, четвергле понедельникте[1]. Вторник, четверг ле субботто православный серикпеде венчание ӧткӱрбейт.

Вторниктиҥ культуралык јаҥжыгулары

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
Јуучыл кудай Аресттиҥ статуязы ӧскӧ кӧп тилдерде вторникти темдектейт

Еврейлерде вторник той ӧткӱрерге эҥ јакшы кӱн деп чотолот[2].

Грек культурада вторник ырыс јок кӱн деп чотолот[3].

Испандарда укаа сӧс бар: «Вторникте той этпе ле јоруктап барба» (исп. En martes, ni te cases ni te embarques)[4]. Оныҥ ӱстине, испан тилдӱ ороондордо айдыҥ 13-чи кӱни пятницага эмес, вторник кӱнге келишсе ырыс јок деп чотолот.

Тай кӱнтизӱзиде кӱнниҥ ады пали тилдеҥ келип, Марс планетаны темдектейт, «Ӧлгӧндӧрдиҥ Кубалы» дегени[5]; вторникле колбулу ӧҥ — оошкы.

Вторник — США-да талдаштар ӧткӱрер кӱн.

Россияныҥ Албатылык комиссариадыныҥ 1919 јылдыҥ сыгын айдыҥ 3-чи кӱнинде чыккан јакааны аайынча «албаты азырар ла общежитиелердиҥ ишчилериниҥ» байрамын вторник кӱнге кӧчӱрген[6]

Ӧскӧзи

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
Еврей той: вторник јаҥы јӱрӱм баштаарга эҥ ырысту кӱн деп чотолгон

Астрологияда вторник Марс планетала колбулу, ол планетаныҥ сӱр-темдеги ♂ бар. Марс Кой ло Скорпионды башкарат, оныҥ учун бу темдектер база вторникле колбулу.

США-да видеоойындар вторникте чыгарылат[7]. Онойдо ок, США-да вторникте DVD ле Blu-ray чыгарылат[8]. Кӱӱлик альбомдор база вторникте чыгарылган, је 2015 јылдаҥ ала олор текши телекейде чилеп пятницада чыгарылып баштаган[9].

1929 јылдыҥ ӱлӱрген айдыҥ 29-чы кӱнинде США-да Кара вторник деп адалган, бу — акча рыногында јаан коркыштыҥ башталганы, Кара четвергтиҥ кийнинде баштапкы вторник болгон, ол Jаан депрессияныҥ башталганы болгон.

Тӱзедиш вторник кажы ла айдыҥ экинчи вторниги, бу кӱнде Microsoft компания бойыныҥ программаларына jаҥыртулар (патчтар) чыгарат. Кезик администраторлор ойноп бу кӱнди Кара вторник деп айдайт.

Ајарулар

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
  1. ↑ Монастырларда понедельник курсак јанынаҥ бай тудар кӱн деп чотолот
  2. ↑ "Бытие" бичик. Дата обращения: куран айдыҥ 30 кӱни, 2015. Архивировано тулаан айдыҥ 10 кӱни, 2022 јыл.
  3. ↑ The fall of Constantinople. The Economist (23 December 1999). Дата обращения: чаган айдыҥ 27 кӱни, 2019. Архивировано тулаан айдыҥ 6 кӱни, 2019 јыл.
  4. ↑ MARTÍNEZ, HELENA Reportaje | Marte cena con los apóstoles (исп.). El País (13 de mayo de 2008). Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2019. Архивировано кандык айдыҥ 21 кӱни, 2019 јыл.
  5. ↑ อังคาร angM khaanM. Thai-language.com. Дата обращения: куран айдыҥ 31 кӱни, 2010. Архивировано куран айдыҥ 22 кӱни, 2011 јыл.
  6. ↑ Большая советская энциклопедия (первое издание), — М: АО «Советская энциклопедия», 1929, С. 206
  7. ↑ The Weird Reason Why Video Games Are Released On Tuesdays. Business Insider. Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2019. Архивировано кандык айдыҥ 21 кӱни, 2019 јыл.
  8. ↑ Why Albums Are Released On Tuesdays In The U.S. (англ.). NPR.org. Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2019. Архивировано кандык айдыҥ 21 кӱни, 2019 јыл.
  9. ↑ Industry Sets Friday as Global Record Release Day (англ.). Billboard.com. Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2019. Архивировано кандык айдыҥ 30 кӱни, 2019 јыл.
Алган јери - "https://alt.ruwiki.ru/w/index.php?title=Вторник&oldid=337045"