Карлу

Јурт
Карлу
орус. Карлушка
51°58′55″ с. ш. 85°51′06″ в. д.
Эл-тергее	Россия
Федерацияныҥ субъекты	Алтай Республика
Муниципал аймак	Майма
Јурт јеезе	Майманыҥ
Тӱӱкизи ле географиязы
Бийиги	250 м
Климады	орто-континентал
Ойдиҥ поязы	UTC+7:00
Эл-јонныҥ тоозы
Эл-јонныҥ тоозы	↘442 кижи (2016)
Ук-калыктар	орустар 94 %
Окылу тил	алтай, орус
Тоолорлу идентификаторлор
Телефонныҥ коды	+7 38841
Почтаныҥ индекси	649100
АТТК-ныҥ коды	84215830003
МТТК-ныҥ коды	84615430116
Карлу Москва Улалу Карлу

Карлу (орус. Карлушка) јурт Россияда Алтай Республиканыҥ Майма аймагында Майманыҥ јурт јеезезине кирет.

Этимологиязы

Карлу орус. снежная, заснеженная долина.

Физико-географиялык темдектери

Географиязы

Јурт Туулу Алтайдыҥ тӱндӱк-кӱнбадыш келтейинде, Кадын сууга Кичӱ-Јул суу киргенинде, Майма јуртка јетире 1 км кире јанында турат. Айландыра ак јалаҥдарлу, кырлары чала јабызак, тӱндӱк јаны агаштарла бӱркелген. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 254 метрге бийик.

Климады

Климады орто-континентал. Кышкыда бу ӧзӧккӧ јаан кар тӱжетен учун карлу деп адаган. Тӱштӱк аймактарга кӧрӧ климат јымжак, кыш карлу болот, јер тыҥ тоҥбойт. Кейдиҥ ортојылдык температуразы +1,0 °С, изӱ кӱндердиҥ температуразыныҥ ӱстӱги бажы +36 °С, эҥ ле соок температураныҥ алтыгы учы −49 °С, јердиҥ ортојылдык температуразы +2 °С, јыл ичинде калганчы соок кӱн ле баштапкы соок кӱн 24.05/17.09, јыл ичинде соок јок кӱндердиҥ тоозы 116, јут-чыктыҥ кеми бир јылга 711 мм, салкынныҥ ортојылдык тӱргени 1,7, тыҥ салкынду кӱндердиҥ тоозы 9,1 (15 м/с тӱрген салкынду).

Аҥ-куштары

Коп лӧ сабазы оок аҥдар јӱрет: койон, тӱлкӱ, калазак, јоонмойын, сууныҥ кӱжӱли, јараа, кӧрӱк, кумдус, ӧркӧ, момон, сарас, агас, тийиҥ,токтонок, эрлен ле оноҥ до ӧскӧ. Куштар агаш-аразында кӧп: томыртка, кӱӱле, каргаа, саҥыскан, кускун, тейлеген, мечиртке, јелечи, кӧктӧш, јалбагай ла о.ӧ.

Ӧзӱмдери

Бийиктей кырларда кӧп сабазы тыт, чиби, јойгон, кайыҥ агаш ӧзӧт, суулардыҥ коолында јодро, тал, тайа, беле, ыргай, каргана, чычрана јайылган, элбек чӧл-јалаҥдарда мешке,јердиҥ јиилеги, уйкӧс, бороҥот, кызылгат, јодро. «Алтай Респубдиканыҥ Кызыл бичигине» кирген ӧзӱмдер: кызыл тазыл, алтын тазыл, марал чечек. Сас јанында тайа, јыраа, тал, кӧгӧзин, кыйгак ӧлӧҥ.

Јери ле јолдоры

Јуртта 11 ором: Агашту кош ором, Кадынныҥ, Јииттердиҥ, Меесте, Проточный, Кӱнет, Тракту, Тӧс, Јараттай кош ором, Јараттай 2-чи кош ором, Ташту кош ором. Карлу јурт Майма јуртка биригип калган, ортозы 1 км-наҥ ас. Карлуга Улалунаҥ једерге Майма ажыра айланып келер, эмезе Кыска јолло Кайас ӧзӧк ажыра боочы ажып, эмезе промзона ажыра јолды кыскартарга јараар. Ырак јокто, бир 3 ле км јанында Алтай Республиканыҥ аэропорты, кажы ла четверг ле воскресен кӱнде самолеттор Москва калага учат.

Карлу јурттаҥ ала ӧскӧ јурттарга јетире
Администрациялык тӧс јер Майма	5 км
Аймактыҥ тӧс јери Майма	5 км
Республикан тӧс кала Улалу	10 км
Јаш-Тураныҥ темир јолыныҥ вокзалы	97 км
Тергеениҥ тӧс калазы Москва	3800 км
Чуйдыҥ трагы (Р-256) 444,0 км-деҥ	0 км

Тӱӱкизи

Јурт 1860 јылдарда тӧзӧлгӧн. Аймактыҥ кӧп јурттары Алтайский миссия келип, тургун алтайларды креске тӱжӱрип, кудайдыҥ православный јаҥына кийдирип, туралар, јолдор тудуп, серкпелер ачып, церковно-приходской школдор ачып, ӱредӱ берип турган ӧйдӧ тӧзӧлгӧн.

Эл-јон

Эл-јонныҥ тоозы

2002	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2020
353	↗383	↗412	↗413	↗414	↗424	↗445	↗446	↗448	↘442	↘409

100

200

300

400

500

2002

2012

2020

Ук-калыктары

Јуртта 2002 јылдыҥ тооалыжы аайынча 353 кижи болгон, олордыҥ 94 % орустар ла оноҥ до ӧскӧ укту улус болгон .

Инфраструктуразы

• аэропорт;
• магазин;
• АЗС;
• СТО;
• пилорама;
• јол (айрылчык);
• СПТУ-28.

Экономиказы

Кажы ла биле таҥынаҥ ээлемдӱ. Мал азыраары. Маала ажы, азырал белетеери. Туризм.

Кереестер

Ар-бӱткендик

• Чаптыган туу(46);
• Бабырган байлу кыр ();
• Тоҥбок суу (62).

Скобканыҥ ичинде кереестиҥ аҥылу темдек-тоозы кӧргӱзилген «Кереестердиҥ текши тоозы» деп бичикте.

Јуруктардыҥ кӧмзӧзи

Јарлу улузы

Ајарулар

Тайантылар