Ак-айас (эл проект)
| Ак-айас (эл проект) орус. Национальный проект «Космос» | |
|---|---|
 | |
| Причина | Россияныҥ президенти Владимир Путинныҥ јакарузы |
| Расходы | 750 млрд салковой |
'Ак-айас (эл проект) (орус. Национальный проект «Космос») 2025 јылда Россияныҥ президенти Владимир Путинныҥ јакарузыла ачылган[1]. Россия Федерацияныҥ спутниковый биригӱлерин ле эл орбитал станцияларын, ак-айастыҥ сервистериниҥ колбузын, ядерный энергетиказын, ыраак ак-айастыҥ фундаментал шиҥжӱлер ӧткӱрери ле кадрлар белетееринде узак ӧйгӧ тургузылган амадузы[2].
Тӱӱкизи
2025 јылдыҥ кандык айдыҥ 16-чы кӱнинде Бауманныҥ адыла адалган МГТУ-да ак-айастыҥ отрасльдарын тазыктырары керегинде сурактар туругузылган јуунда, Владимир Путин «Ак-айас» деп эл проект тургузар керек деп айткан:
...бу сферада бистиҥ пландарыс бистиҥ орооныҥ тӱӱкилик ак-айастыҥ эҥ артык державазы деп стастустаҥ јабыс тӱшпезинде[2].
Россияныҥ президенти элпроект бастыра јуук ла узак ӧйгӧ тургузылган отрасльдыҥ пландарын јаба кӧрӱп тазыктырар учурлу деп айткан:
- бойыныҥ кӧпспутниковый башка ууламјылу бӧлинижерлерин (орус. группировка) тӧзӧӧри;
- бойыныҥ эл орбитал станциязын тӧзӧӧри;
- ак-айастыҥ ядерный энергетиказын тазыктырары;
- «ак-айастыҥ буксирин» тӧзӧӧри;
- ыраак ак-айас фундаментал шиҥжӱӱлеринде;
- «Спектр-РГ» деп орбитал обсерваторияныҥ шиҥжӱлерине тайанып орчылаҥныҥ картазын тургузары[2].
Элпроекттиҥ технологиялык једимдери экономика ла эл-јонныҥ јадын-јӱрӱмин јарандырарында тузалу болор учурлу деп темдектелген[2].
Элпроектти акча-манатла јеткилдеери 2026 јылга ла оноҥ ары јылдарга јӧптӧлгӧн бюджедыла тудуштай пландалган[2].
Ак-айастыҥ ижин тазыктырары керегинде јуун (2025)
Ак-айастыҥ технологиялык једимдери экономиканы кӧдӱрер учурлу
Акча-манатла јеткилдеери
2024 јылдыҥ јаҥар айында «Роскосмос» госкорпорацияныҥ башкараачызы, Юрий Борисов, РБК-га берген интервьюзында, бу элпроектке 750 млрд акча-манат керек деп айткан[3].
Федерал проекттер
«Ак-айас» деп элпроектке мындый федерал программалар кирген:
- «Ак-айастыҥ информациялык технологияларын бастыра јанынаҥ тазыктырары»;
- «Ак-айастыҥ аайы-бажы ла келер ӧйдиҥ сервистери»;
- «Россияда ак-айастыҥ ядерный энергетиказын тазыктырары»[4].
Једимдер
Элпроектти шиҥжӱӱлеп кӧрӧлӧ, мындый јӧп чыгарган:
- 2030 јылга јетире спутниктердиҥ орбитал бӧлиништериниҥ тоозын 1,2 муҥга јетире кӧптӧдӧр;
- россий космодромдордоҥ бир јылга учуштардыҥ тоозын 56-га јетирер;
- 2027 јылда орбитал станцияларды тыҥыда иштедер;
- 2030 јылга јетире отрасльда ишчилердиҥ тоозын 40 муҥ кижиге кӧптӧдӧр;
- отрасльда иштиҥ кемин 1,5 катапка кӧптӧдӧр[4].
Онойдо ок кӧр
Ајарулар
- ↑ Путин анонсировал скорое утверждение нового нацпроекта по космосу - Газета.Ru | Новости. Газета.Ru (16.04.2025). Дата обращения: кандык айдыҥ 17 кӱни, 2025.
- ↑ 1 2 3 4 5 Совещание по вопросам развития космической деятельности. Президент России (16.04.2025). Дата обращения: кандык айдыҥ 17 кӱни, 2025.
- ↑ Путин рассказал о договоренности с «Роскосмосом» о космическом нацпроекте. РБК (16.04.2025). Дата обращения: кандык айдыҥ 17 кӱни, 2025.
- ↑ 1 2 Михаил Мишустин провёл стратегическую сессию по национальному проекту «Развитие космической деятельности Российской Федерации на период до 2030 года и перспективу до 2036 года» (орус.). government.ru (13.08.2024). Дата обращения: кандык айдыҥ 17 кӱни, 2025.
| Россияныҥ национал проекттери 2025—2030 | |
|---|---|
| Кижи капитал |
|
| Элкем-телкем јадын |
|
| Экономикалык ӧзӱм |
|
|
Бу материалдыҥ ээзи АНО «Интернет-энциклопедия «РУВИКИ» болуп јат. Бу материалды ӧскӧ сайттарда тузаланарга АНО «Интернет-энциклопедия «РУВИКИ»ниҥ јӧби керек. |