Онјылдык
Онјылдык (орус. Десятилетие) — ӧйдиҥ јзӱги, бого он кӱнтизӱ-јыл кирет (темдектезе, «2020—2029 јылдар», «2021—2030 јылдар», «2020-чи јылдар»). Онойдо ок «онјылдык» деп термин «десятилетие») элбеде «келишкен ле 10 јыл ӧйди база темдектейт», темдектезе, «Моцарттыҥ калганчы онјылдык јӱрӱми».
Кӱнтизӱ-онјылдыктыҥ бажы ла учы
Кӱнтизӱ тооломырда онјылдыктарды чотоор эки вариант бар. Баштапкы учуралда бастыра онјылдыктардыҥ јылдарыныҥ цифразы тӱҥей, темдектезе, 390-чы јылдар бери 390 јылдаҥ ала 399 јылга јетире јылдар кирет. Экинчи вариантта онјылдыктыҥ бажы болуп 1-ге токтогон јыл болот, темдектезе, XXI-чи чакта 2-чи онјылдыктыҥ јылдарына 2011 јылдаҥ ала 2020 јылга јетире јылдар кирет, чак 10 онјылдыктаҥ турат. Башка болгон шылтагы јылтоолоштыҥ бажында юлиан ла григориан кӱнтизӱлерде: олордо 0 јыл јок, јылтоолош 1 јылдаҥ б.э. башталат. Мындый јылтоолош 525 јылдаҥ б. э. башталып јат[1] (ӧскӧ берилгениле 532 јылда б. э.[2]), качан Дионисий Малый Пасханыҥ даталарын чотоорго ченежерде, бу ла тушта Христостыҥ туулганын 1-чи (нулевой эмес) јыл бистиҥ эраныҥ эткен, не дезе Европада ноль деп тоо ол ӧйдӧ јок болгон[1][2][3]. Онойдо, баштапкы он јыл јаҥы эраныҥ јаҥар айдыҥ 31 кӱнине 10 јыл јаҥы эра токтогон, экинчи он јыл 11 јылда, мынаҥ улам учы јок блааш-тартыштар ӧдӱп јат, качан онјылдыктар башталып ла токтоп јат деп, чактар ла муҥјылдыктар[1]. Россияда јылтоолош јаҥжыгуда јӱсјылдыктарды эки нольго токтогон јылдыҥ чаган айыныҥ 1 кӱнинеҥ башталатан, чаган айда јыл башталарына (сыгын айда јыл башталарын токтодып, Петр I каанныҥ јакааныла 19 декабря 7208 года (19 (29) декабря 1699 года)[4]: «…а будущаго Генваря съ 1-го числа настанетъ новый 1700-й годъ купно и новый столѣтній вѣкъ…».
Аттары
Онјылдыктарга ат јылдардыҥ адыла берилет: «јирменчи јылдар» (орус. «двадцатые годы») (англ. twenties), «алтанынчы» (орус. «шестидесятые») (англ. sixties). Кандый бир кӱч јылдарга чолоо ат берет: орус. «сороковые, роковые» орус тилде 1940-чи јылдар, орус. «лихие девяностые» деп 1990-чы онјылдыкты, англий тилде «ревущие двадцатые» деп 1920-чи, «золотые девяностые» деп 1990-чы јылдарды адаган.
Онойдо ок кӧр
Ајарулар
- ↑ 1 2 3 Laura M. Holson. When Does the New Decade Begin: In a Month, or a Year From Now? Архивная копия от 2 јаҥар ай 2019 на Wayback Machine // Нью-Йорк Таймс, 28 ноября 2019 года. (англ.)
- ↑ 1 2 Espenak, Fred Year Dating Conventions. NASA. Дата обращения: кочкор айдыҥ 12 кӱни, 2020. Архивировано кочкор айдыҥ 8 кӱни, 2009 јыл. (англ.)
- ↑ Bikos, Konstantin When Did the 21st Century Start?. TimeAndDate.com. Дата обращения: кочкор айдыҥ 12 кӱни, 2020. Архивировано јаҥар айдыҥ 18 кӱни, 2020 јыл. (англ.)
- ↑ О писании впредь Генваря с 1 числа 1700 года во всех бумагах лета от Рождества Христова, а не от сотворения мира :Именный : [Указ] № 1735, 19 декабря 1699 г. /Петр Алексеевич. //Российская империя. Полное собрание законов Российской Империи c 1649 года. Том 3, 1689—1699. — Санкт-Петербург : Печатано в Типографии II Отделения Собственной Его Императорского Величества Канцелярии, 1830. — С. 680—681
Литература
- Дж. Алгео. What shall we call the decades of the twenty-first century? : [англ.] // English Today. — 1994. — Т. 10, № 3. — С. 45—46.
- Davis, Fred. Decade Labeling: The Play of Collective Memory and Narrative Plot // Symbolic Interaction 7, no. 1 (1984): 15-24. doi:10.1525/si.1984.7.1.15 (англ.)
- Meredith, Mamie J. The 'Nifty Fifties,' the 'Flying Forties,' the 'Threadbare Thirties,' and the 'Roaring Twenties' of Twentieth-Century America // American Speech 26, no. 3 (1951): 225-29. doi:10.2307/453090 (англ.)
Тайантылар
- Christopher Beam. The Uh-Ohs // Слейт, 18 декабря 2009 года. (англ.)
 |
|---|
| Кемјиир единицалар ла ӧйдиҥ стандарттары | |
|---|---|
| Основные понятия | |
| Международные стандарты |
|
| Устаревшие стандарты | |
| Время | |
| Часы | |
| Календарьсм. список | |
| Археология и геология | |
| Хронология в астрономии | |
| Единицы измерения времени | |
| См. также | |