Элдер ортодо бардыҥ кӱни

Элдер ортодо бардыҥ кӱни
Элдер ортодо бардыҥ кӱни
Бÿдÿми	Элдер ортодо
Jöптöлгöн	2010 јыл
Öйи	јаан изӱ айдыҥ 29-чы кӱни

Элдер ортодо бардыҥ кӱни (орус. Международный день тигра) (англ. International Tiger D ay) — 2010 јылда кӱчӱрген айда Санкт-Петербургта («Тигриный саммит») Јер ӱстӱнде барды корыыры керегинде курч сурактарла ӧткӧн Калыктар ортодо форум тургускан байрам. Јылдыҥ ла јаан изӱ айдыҥ 29-чы кӱнинде темдектелет^[1].

Элдер ортодо бардыҥ кӱнин ӧткӱрип, башка-башка ороондордыҥ эл-јоны барды корууларыныҥ курч сурактарына ајару эдер амаду турат^[1].

Бар калык ортодо каруулда турат ла МСОП-тыҥ Кызыл бичигине кийдирилген, СИТЕС-тиҥ 1-кы приложениези^[2]. 1947 јылдаҥ ала барга аҥдаарга јарабас. 1955 јылда барды тударын јаратпай, оноҥ бардыҥ балдарын тударын база болдырбай токтоткон^[2].

Ӧскӧ ороондордо

Байрам кажы ла јерде башка ӧдӧт: темдектезе, телекейде кезик зоопарктарда бу кӱнде барынтычыларды (хищники) эҥ ле јакшы амтамду курсакла азырайт ла сыйлар берет^[3]. Калык ортодо Global Tiger Initiative деп организация Элдер ортодо бардыҥ кӱнине 350 миллион доллар јууп, 2022 јылга јетире кийик кискелердиҥ тоозы эки катапка кӧптӧӧр деп јарлаган^[4].

Лаос. Барды аргадаар элдер ортодо форум.
Тӱштӱк Корея. Бар јыл
Бар јуралган почтаныҥ марказы (Россия, 1993)

Россияда[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Онойдо ок 2000 јылдаҥ ала Россияда сыгын айдыҥ тӧртинчи воскресен кӱнинде Бардыҥ кӱни Ыраак Кӱнчыгышта темдектелет. 1995 јылда билимчи-аҥчы Владимир Тройнин Ыраак Кӱнчыгышта бу байрамды ӧткӱрер керек деп шӱӱлтени айткан, оноҥ беш јылдыҥ туркунына школдордо ло библиотекаларда ар-бӱткенге сӱӱнгени деп уроктор, балдарга экологиялык экскурсиялар ла «Бардыҥ кӱни» деп кычырыштар ӧткӱрген^[5]^[6].

2000 јылда «Феникс» деп Фондтыҥ директоры Сергей Березнюк «Бардыҥ кӱнин» ӧткӱрерин ӧскӧрткӧн, ол бойыныҥ нӧкӧрлӧрине ле тӧрӧӧндӧрине, онойдо ок Текшителекейлик кийик ар-бӱткенниҥ фондыныҥ Амурда филиалда кожо иштеп турган коллегаларын барга тӱҥей кийим кийеле, барга јӧмӧшкӧн лозунгтар тудунып, каланыҥ оромдорыла базар керек деп кычырган. Ӱлӱрген айдыҥ 14-чи кӱнинде Владивосток каланыҥ тӧс тепсеҥиле 200 кижи ӧткӧн^[7]. Владивосток каланыҥ администрациязыныҥ башкарузыныҥ јакааныла 2001 јылда «Бардыҥ кӱнине» јылдыҥ ла байрамдаар окылу статус берген^[8]. Калада байрам јаҥжыккан аайынча карнавал базыттаҥ башталат, онойдо ок конкурстар ла маргаандар ӧдӧт^[8]. Келер јылдарда «Бардыҥ кӱнин» Примор кырайдыҥ бастыра јурттарында байрамдап баштаган^[9], 2008 јылдаҥ ала кырайда окылу байрам^[10]. 2010 јылда байрамды КНР ла Приморьеде ӧткӱрип баштаган.

Россияныҥ президенти Владимир Путин «Ыраак Кӱнчыгышта бардыҥ кӱнин» ороонныҥ эҥ јараш, јаркынду экологиялык байрамы деп айткан. Путиныҥ айтканыла: "

Бу јараш тындуныҥ салымы бастыра улусты кӱйбӱртет, ар-бӱткен учун јӱреги оорыган улус, оны корулаар деп амадулу јӱрет, болужып, кичееп бойына ла келер ӱйеге артырарын сананат^[11]
Аҥылу текст (орус.)[кӧргӱзерјажырар]

Всех, кого волнует судьба этого прекрасного хищника, всех, кто неравнодушен к дикой природе и стремится жить с ней в гармонии, оберегать её, формируя здоровую окружающую среду и для себя, и для будущих поколений

.

Владивостокто Элдер ортодо бардыҥ кӱни, 2006 јыл

Ајарулар

↑ ¹ ² День в тигриной шкуре - ТАСС
↑ ¹ ² Тихонов А. Красная книга России.Животные и растения. — РОСМЭН, 2002. — С. 414. — 10 000 экз. — ISBN 5-353-00500-7.
↑ В зоопарке «Лимпопо» полосатых хищников поздравили с Днем тигра
↑ Александра Чернега. В мире отмечают День тигра (орус.). Российская газета (29 јаан изӱ ай 2013). Дата обращения: сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2014. Архивировано сыгын айдыҥ 8 кӱни, 2013 јыл.
↑ «Tiger day festival 2016 in Vladivostok, Russia» (ја. эм.). Дата обращения: сыгын айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано сыгын айдыҥ 25 кӱни, 2018 јыл.
↑ Экологический праздник. Кто придумал празднование Дня тигра (ја. эм.). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 11 кӱни, 2019. Архивировано ӱлӱрген айдыҥ 11 кӱни, 2019 јыл.
↑ «День тигра во Владивостоке» (ја. эм.). Дата обращения: сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2018. Архивировано сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2018 јыл.
↑ ¹ ² День тигра на Дальнем Востоке
↑ «День Тигра» шагает по Приморью (ја. эм.). Дата обращения: сыгын айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано сыгын айдыҥ 25 кӱни, 2018 јыл.
↑ «Сергей Березнюк: В День тигра приморцев ждет масса сюрпризов» (ја. эм.). Дата обращения: сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2018. Архивировано сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2018 јыл.
↑ Путин назвал День тигра самым ярким экологическим праздником России (орус.). РИА Новости (28 сыгын ай 2013). Дата обращения: сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2014. Архивировано сыгын айдыҥ 27 кӱни, 2014 јыл.

Тайантылар

[итар-тасс-1] ¹ ² День в тигриной шкуре - ТАСС

[redbook-2] ¹ ² Тихонов А. Красная книга России.Животные и растения. — РОСМЭН, 2002. — С. 414. — 10 000 экз. — ISBN 5-353-00500-7.

[аиф-3] В зоопарке «Лимпопо» полосатых хищников поздравили с Днем тигра

[рг-4] Александра Чернега. В мире отмечают День тигра (орус.). Российская газета (29 јаан изӱ ай 2013). Дата обращения: сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2014. Архивировано сыгын айдыҥ 8 кӱни, 2013 јыл.

[5] «Tiger day festival 2016 in Vladivostok, Russia» (ја. эм.). Дата обращения: сыгын айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано сыгын айдыҥ 25 кӱни, 2018 јыл.

[6] Экологический праздник. Кто придумал празднование Дня тигра (ја. эм.). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 11 кӱни, 2019. Архивировано ӱлӱрген айдыҥ 11 кӱни, 2019 јыл.

[7] «День тигра во Владивостоке» (ја. эм.). Дата обращения: сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2018. Архивировано сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2018 јыл.

[риа-8] ¹ ² День тигра на Дальнем Востоке

[Феникс-9] «День Тигра» шагает по Приморью (ја. эм.). Дата обращения: сыгын айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано сыгын айдыҥ 25 кӱни, 2018 јыл.

[10] «Сергей Березнюк: В День тигра приморцев ждет масса сюрпризов» (ја. эм.). Дата обращения: сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2018. Архивировано сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2018 јыл.

[риа1-11] Путин назвал День тигра самым ярким экологическим праздником России (орус.). РИА Новости (28 сыгын ай 2013). Дата обращения: сыгын айдыҥ 28 кӱни, 2014. Архивировано сыгын айдыҥ 27 кӱни, 2014 јыл.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]