Россия ла Украина ортодо јӧптӧжӱлер (2025) (орус.Переговоры России и Украины (2025)) — украин чагылышты токтодоры аайынча кӧнӱ јӧптӧжӱлер, президент РФ Владимир Путин2025 јылда кӱӱк айдыҥ 15-чи кӱнинде Стамбулда ӧткӱрер деп баштаҥкай эткен[1]. Россий делегациязы кӱӱк айдыҥ 15 кӱнинде куучындажарга белен болгон, је украин чыгартылу улус туштажуга келбеген, онойдо Турция эки ороонныҥ јӧптӧжӱзин Долмабахча деп ӧргӧӧдӧ эртенгизинде — кӱӱк айдыҥ 16-чы кӱнинде ӧдӧрин јеткилдеген[2]. Итоги Эки сааттыҥ туркунына ӧткӧн јӧптӧжӱ ле кийнинде телефонло Путин ле Трамптыҥ куучындашканын туружаачылар, ӧскӧ политиктер ле политологтор умеренный прогресс в урегулировании деп темдектеген.
2025 јылда кӱӱк айдыҥ 28-чи кӱнинде ӧскӧ ороондорло керектердиҥ министры Сергей Лавров јетирген, РФ ла Украина ортодо јӧптӧжӱлердиҥ экинчи раунды кичӱ изӱ айдыҥ 2-чи кӱнинде Стамбулда ӧдӧр[3].
The Guardian јетиргениле, США-ныҥ адынаҥ Стамбулда јӧптӧштӧрдӧ политика пландаар Госдеп директоры Майкл Антон турушкан[18].
Кӱӱк айдыҥ 16-чы кӱнинде башка-башка форматту бир канча туштажулар ӧткӧн: Россия, Украина ла Турция ортодо ӱчјандай јӧптӧжӱлер, онойдо ок США — Украина — Турция деп ӱчјандай туштажулар[19], мында госсекретарь США Рубио ло Украина аайынча окылу чыгартылу кижи Кит Келлог турушкан. Украин келтейинеҥ президенттиҥ офисиниҥ јааны Андрей Ермак ла ӧскӧ ороондорло керектердиҥ министры Андрей Сибига турушкан. Турцияныҥ алдынаҥ МИД-тиҥ јааны Фидан турушкан[20].
2022 јылдыҥ тулаан айынаҥ ала бу ороондор ортодо баштапкы туштажу. Бис бу айалганы ајаруга алар учурлу. Кажы ла кӱнге оройтыш јаҥы косколоҥ ло катастрофалар экелет. Јуу уулалган ӧйдӧ, адышты токтодор керек. Јуугында эдетен алтамдарды кожо эдерис. Бу туштажу ороондор лидерлери ортодо келер туштажуны ӧткӱрериниҥ јартына чыгар[23].
Аҥылу текст (орус.)[кӧргӱзерјажырар]
С марта 2022 года это первая встреча между странами. Мы обязаны рассмотреть эту возможность. Каждый день запоздания ведёт к ещё большим разрушениям и катастрофам. В то время как война продолжается, необходимо завершение огня. Мы определим ближайшие шаги все вместе. Эта встреча определит будущую встречу между лидерами стран[24].
Россия ла Украинаныҥ јӧптӧжӱзи эки сааттыҥ туркунына ӧткӧн[25] пресса јок режимде[26].
Владимир Путин кӱӱк айдыҥ 14-чи кӱнинде Стамбулда ӧдӧр јӧптӧжӱлердиҥ орус делегациязын кӧстӧгӧн. Оны РФ президентиҥ болушчызы Владимир Мединский башкарган[36]. Ол јӧптӧжӱде орус туружаачыларды 2022 јылда база башкарган болгон[37]. Онойдо ок делегацияга кирген:
Михаил Галузин РФ МИД-тиҥ јааныныҥ ордынчызы,
Игорь Костюков РФ ВС Генштабтыҥ начальнигиниҥ ордынчызы,
коруныҥ министрыныҥ ордынчызы Александр Фомин[38].
Владимир Зеленскийдиҥ офизи кӱӱк айдыҥ 15-чи кӱнинде эҥирде јасак чыгарган Стамбулда јӧптӧжӱлердиҥ Украин делегациязыныҥ турчыларыныҥ тизими керегинде[40]. Оны башкарган кижи кору министр Рустем Умеров.
2025 јылда кӱӱк айдыҥ 17-чи кӱнинде РФ президентиниҥ пресс-секретари Дмитрий Песков јетирген, Владимир Путин ле Владимир Зеленскийдиҥ Кремлде туштажузы болор аргазы бар, «но именно как результат работы и по достижении определенных результатов в виде договоренностей двух сторон»[43].
США президенти Дональд Трамп Владимир Путинниҥ Украинала јӧптӧжӱлерди уулалтар шӱӱлтезин јарадып уккан[44]:
Байла, бу Россия ла Украина ортодо улу кӱн болор. Јӱстер мун улустыҥ тыны крегинде санангар, олорды аргадагар, качан бу учы јок «чагылыш» божозо. — Truth Social
Онойдо ок Трамп Украинаны Стамбулда туштажуга тургуза ла келзин деп айткан[45]. Ол Стамбулга бойы да келер аргалузын јетирген[46].
Мен бодозом, эки лидер (РФ ла Украины — ред.) экилези болор учурлу. Мен база барарга санангам. Ондый арга бар[47].
Алдындагы американ кайучыл инспектор ООН Скотт Риттер Путинниҥ алтамын «талдама манёвр» деп айткан[48]:
Кӧнӱ јӧптӧжӱлер ӧткӱрери керегинде баштаҥкай повестканаҥ 30-кӱндик перемирие эдер суракты уштып јат. Сананзам, бу блестящий маневр Владимира Путина. Ол Россияныҥ баштаҥкайын уулалтып, украин-европей-американ блокко бойыныҥ некелтелерин эдер, олор дезе, мындый алтам эдерге белен эмес.
Путин ле Трамптыҥ куучыны 2025 јылда кӱӱк айдыҥ 19-чы кӱнинде
2025 јылда кӱӱк айдыҥ 19-чы кӱнинде 17.00 мск телефонло куучын Владимир Путин ле Дональд Трамптыҥ ортодо ӧткӧн, 2025 јылда кӱӱк айдыҥ 16-чы кӱнинде Стамбулда россий лидердиҥ баштаҥкайыла ӧткӧн јӧптӧжӱ аайынча[49]. Американ келтейи айтканыла, куучын ӧйинде јаҥыс Украинала (2022 ј. ала) чагылыжуныҥ сурактары эмес, онойдо ок экономикалык јанынаҥ кожо иш керегинде сурактар тургузар. Трамп јартаган, РФ президентиле куучынныҥ кийнинде Украинаныҥ политикалык башкарузы ла НАТО-ныҥ ороондорыныҥ лидерлерине баштанарым[50]. РФ ла США лидерлериниҥ ортодо телефонло куучын эки сааттаҥ артык болгон, Владимир Путин оны «конструктивный» деген. Россия президенти Москва ла Киев меморандумом тургузар учурлу деген[51].
Бу материалдыҥ ээзи АНО «Интернет-энциклопедия «РУВИКИ» болуп јат. Бу материалды ӧскӧ сайттарда тузаланарга АНО «Интернет-энциклопедия «РУВИКИ»ниҥ јӧби керек.