Музейлердиҥ тӱни
Музейлердиҥ тӱни (орус. Ночь музеев) — Калыктар ортодо музейлердиҥ кӱнине учурлалган акция, бу кӱн тӱнде музейлердиҥ экспозицияларын кӧрӧр арга бар. Бу тӱнде кӱн ашкан кийнинеҥ ала таҥ атканча кӧп музейлердиҥ эжиги ачык турат. Акцияныҥ тӧс амадузы — эмдиги ӧйдиҥ музейлериниҥ ар-јӧӧжӧзин, аргазын, потенциалын кӧргӱзип, јашӧскӱримди јилбиркедип музейлерге кычырарында. 1997 јылда Берлинде баштапкы катап «Музейлердиҥ тӱнин» ӧткӱрген.
Хронологиязы
1999 јылда Францияда коммуникациялар ла культураныҥ министерствозыныҥ баштаҥкайыла «Музейлердиҥ јазы» деп акция ӧткӧн. 2001 јылда бу акцияда Европа ла Американыҥ 39 орооны турушкан, 2005 јылда «Музейлердиҥ јазыныҥ» ордына «Музейлердиҥ тӱни» ӧткӱрилип баштаган.
Россияда мындый тӱнди Красноярскта музейдыҥ тӧс јери ӧткӱрген, 2002 јылда ол баштапкы катап музейге тӱнде келзин деп кычырган[1][2].
2005 јылда Францияныҥ 750 музейлери ле 500 Европаныҥ музейлери акцияда турушкан.
2006 јылда акцияга Санкт-Петербургтыҥ 11 музейи кожулып турушкан. Бу ла јылда акцияга баштапкы катап Саратовтыҥ музейлери (краеведениениҥ областной музейи ле А. Н. Радищевтиҥ адыла адалган художественный музейи) турушкан.
2006 јылда — Казахстанныҥ Тергеелик тӧс музейи баштапкы катап «Музейлердиҥ тӱни» деп акцияны ӧткӱрген[3].
2007 јылда баштапкы катап европей ороондорло кожо Москва ла Екатеринбургтыҥ музейлери «Музейде тӱн» деп акцияга туружып, 21:00 мск јетире иштеген.
2008 јылда калыктар ортодо акцияга Санкт-Петербургтыҥ музейлери турушкан[4]. Бу Петербургта акцияда 33 каланыҥ музейлерин ле кӧргӱзиниҥ залдарын 24 муҥ кижи тӱнде келип кӧргӧн.
2009 јылда акцияда Европаныҥ 2300 музейи туружат, олордыҥ тоозында Франция ла Россия. Россияда «Музейде тӱн» деп акцияда 100-теҥ кӧп арт-организациялар (федерал, каланыҥ ла таҥынаҥ музейлер ле галереялар) туружат. Башка кемдӱ керек-јарактар ӧдӧт: кезиктери массовый, кезиктеринде 20—30 кижи туружар, бу керек-јарактарга туружарга озолондыра бичидип алар керек[5][6][7].
2010 јылда акция кӱӱк айдыҥ 15-чи кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 16-чы кӱнине јетире ӧткӧн.
2011 јылда кӱӱк айдыҥ 14-чи кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 15-чи кӱнине јетире, акцияда 159 каланыҥ музейлери турушкан. Бу тӱнде москвичтер јаҥыс ла музейде болгон эмес, онойдо ок олор автобуска отурып экскурсияга барып јӱрген. Екатеринбургта 40 кӧргӱзиниҥ организациялары туружып, калада 58 площадка ачкан. Бастыра «Европейская ночь музеев в Екатеринбурге — 2011» деп проектти 67 000 кижи келип кӧргӧн. «Покровитель» деп фонд ло «Живая вода» деп компанияныҥ баштаҥкайыла баштапкы катап бу акцияга Оренбургтыҥ музейлери кожулган, бир кӱнге 19:00 сааттаҥ ала 00:00 саатка јетире музейлерге 3000 кижи келип барган.
2012 јылда — кӱӱк айдыҥ 19-чы кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 20-чи кӱнине јетире.
2013 јылда — кӱӱк айдыҥ 18-чи кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 19-чи кӱнине јетире.
2014 јылда — кӱӱк айдыҥ 17-чи кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 18-чи кӱнине јетире. Екатеринбургта 73 площадка иштеген ( 2011 јылда — 58), 95 муҥ кижи келип кӧргӧн[8] (2011 јылда — 67 муҥ)[7]. Онойып, Россияда бойыныҥ кемиле тӧртинчи јерде турган калада акция јарлу ла јакшы ӧткӧн.
2015 јылда — кӱӱк айдыҥ 16-чы кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 17-чи кӱнине јетире. Оныҥ тӧс темазы Александр Твардовскийдиҥ бичигинеҥ алган јолдык: «Мы за Родину пали, но она — спасена». Бу акция Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ Јеӱҥзиниҥ 70-јылдыгына учурлалган. Санкт-Петербургта 250 культураныҥ учреждениелери (музейлер, галереялар ла арт-кластерлер) турушкан.
2016 јылда — кӱӱк айдыҥ 21-чи кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 22-чи кӱнине јетире. Петербургтыҥ «Тӱнинде» 99 музей, кӧргӱзиниҥ ле концертный залдар, галереялар ла библиотекалар турушкан. Музейный программаларды 80 муҥнаҥ кӧп кижи келип кӧргӧн.
2017 јылда — кӱӱк айдыҥ 20-чи кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 21-чи кӱнине јетире.
2018 јылда — кӱӱк айдыҥ 19-чы кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 20-чи кӱнине јетире. Акцияныҥ темазы «Шедевры из запасников»[9].
2019 јылда — кӱӱк айдыҥ 17-чи кӱнинеҥ ала кӱӱк айдыҥ 18-чи кӱнине јетире. Акцияныҥ темазы — «Элементы».
2020 јылда — пандемия COVID-19 болгоныла коштой карантин тургузылган, оныҥ учун акция баштапкы катап онлайн-форматла ӧткӧн[10]. Бастырароссий акцияныҥ трансляциязы кӱӱк айдыҥ 16-чы кӱнинде ӧткӧн, оны 2 млн артык кижи кӧргӧн[11].
2022 јылда — кӱӱк айдыҥ 21-чи тӱнинеҥ кӱӱк айдыҥ 22-чи кӱнине јетире.
2023 јыл — кӱӱк айдыҥ 13-чи тӱнинеҥ кӱӱк айдыҥ 14-чи кӱнине јетире.
Колбулу даталар
- Экскурсоводтыҥ телекейлик кӱни (кочкор айдыҥ 21-чи кӱни)
- Культураныҥ ишчизиниҥ кӱни (тулаан айдыҥ 25-чи кӱни)
- Калыктар ортодо кереестердиҥ ле тӱӱкилик јерлердиҥ кӱни (кандык айдыҥ 18-чи кӱни)
- Калыктар ортодо музейлердиҥ кӱни (кӱӱк айдыҥ 18-чи кӱни)
- Киноныҥ тӱни (јылдыҥ ла солунат)
Ајарулар
- ↑ «Ночь в храме», возможно, пройдет в Москве // Православие и мир. — 22.09.2015.
- ↑ Красноярский музейный центр (недоступная ссылка). Дата обращения: кандык айдыҥ 10 кӱни, 2010. Архивировано кӱӱк айдыҥ 20 кӱни, 2010 јыл.
- ↑ «Ночь в музее» длилась до полуночи. Дата обращения: чаган айдыҥ 13 кӱни, 2013. Архивировано кӱчӱрген айдыҥ 25 кӱни, 2012 јыл.
- ↑ «Ночь музеев» в Санкт-Петербурге. Дата обращения: тулаан айдыҥ 11 кӱни, 2022. Архивировано тулаан айдыҥ 2 кӱни, 2022 јыл.
- ↑ Ночь в музеях Москвы 2009. Дата обращения: кӱӱк айдыҥ 13 кӱни, 2009. Архивировано кӱӱк айдыҥ 29 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Ночь музеев в Санкт-Петербурге в 2009 году (недоступная ссылка). Дата обращения: кӱӱк айдыҥ 13 кӱни, 2009. Архивировано кӱӱк айдыҥ 15 кӱни, 2009 јыл.
- ↑ 1 2 Официальный сайт акции «Ночь музеев» в Екатеринбурге. Дата обращения: кӱӱк айдыҥ 28 кӱни, 2014. Архивировано кӱӱк айдыҥ 29 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ 95 тысяч человек посетили «Ночь музеев в Екатеринбурге — 2014» (недоступная ссылка). Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 3 кӱни, 2014. Архивировано кӱӱк айдыҥ 29 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ «Ночь музеев — 2018»: официальный сайт, все мероприятия акции. museumnight.culture.ru. Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 11 кӱни, 2018. Архивировано кӱчӱрген айдыҥ 12 кӱни, 2018 јыл.
- ↑ Всероссийская акция "Ночь музеев" впервые пройдет онлайн. ТАСС. Дата обращения: кӱӱк айдыҥ 16 кӱни, 2020. Архивировано кӱӱк айдыҥ 21 кӱни, 2020 јыл.
- ↑ Трансляции акции "Ночь музеев" посмотрели более 2 млн пользователей. ТАСС. Дата обращения: кӱӱк айдыҥ 19 кӱни, 2020. Архивировано кӱӱк айдыҥ 23 кӱни, 2020 јыл.
Тайантылар
- Ночь музеев Архивная копия от 12 кӱчӱрген ай 2018 на Wayback Machine // Культура. РФ
 |
|---|
