Јылу-Кӧл
| Кӧл | ||
| Јылу-Кӧл | ||
|---|---|---|
| орус. Джулукуль | ||
.jpg) Шапшал сыннаҥ кӧрзӧ | ||
| Кӧлдиҥ морфометриязы | ||
| Абсолют бийиги | 2198,8 м | |
| Кемјӱзи | 10 × 3,5 км | |
| Текши кеми | 30,2 км² | |
| Эҥ ле тереҥи | 7 м | |
| Бассейн | ||
| Кирген суу | Чолышман | |
| Чыккан суу | Чолышман | |
| Турган јери | ||
| 50°29′22″ с. ш. 89°42′22″ в. д.HGЯO | ||
| Ороон |
| |
| РФ субъекти | Алтай Республика | |
| Район | Улаган аймак | |
| Идентификаторлор | ||
| ГСР: 13010100111115100000214 | ||
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | ||
Јылу-Кӧл (орус. Джулукуль) — Россияда Алтай Республиканыҥ Улаган аймагында кӧлдӧриниҥ бирӱзи. [1] (Джулу-Куль[2]) — Алтай деп корулу јерде (орус. Алтайский заповедник) јадат, тӱндӱк-кӱнбадыш келтейинде, Киндиктӱ-Кӧлдӧҥ ыраак јок. Кемиле Туулу Алтайда экинчи кӧл. Текши јери — 29,5[3] км².
Этимологиязы
Јылу — теплый, кӧл — озеро, Јылу-Кӧл — Теплое озеро.
Физико-географиялык темдектери
Гидрологиязы
Јылу-Кӧл Чолышман сууныҥ бажында, талайдыҥ кемјӱзинеҥ 2198,8 метрге бийик јерде, сын-тайгалардыҥ ортозында јадат[2]. Кӧлдиҥ узуны — 10[3] км, јалбагы — 3,5 км, текши јери — 30 км², эҥ ле тереҥи — 7 м[3]. Кӧл моренно-подпрудный бӱдӱмдӱ. Јараттары јабыс, састып калган, кыскачак тундровый кайыҥла ӧлӧҥлј буркелген. Јылу-Кӧлдиҥ котловиназы Туулу Алтайда јебрен тоҥышты шиҥдеер ар-бӱткен лаборатория болуп јат.
Климады
Улаган аймактыҥ климады кезем-континентал, Јакалай тӱндӱктиҥ јерине тӱҥдеген.
Аҥ-куштары ла ӧзӱмдери
Јылу-Кӧл балыкла байлык[3]. Бу кӧлдӧ кеткин куштар уйа базат, куштардыҥ базары (птичий базар) солун. Алтай ичинде јаҥыс ла мында бу ас туштайтан куштар бар: бакландар ла чайкалар. Алтай Республиканыҥ Кызыл бичигине[4]. Айу, бӧрӱ, тӱлкӱ, јеекен, какай, албаа ла јӱзӱн-јӱӱр оок аҥдар јӱрет: јоонмойын, агас, кӧрӱк, суузар, тийиҥ ле о.ӧ.[5]. кирген ас тоолу тындулар кӧлдиҥ јанында заповедникте база бар: тооргы, ак-кийик, ирбис, јуҥма ла о.ӧ.
Шиҥжӱ иш
Экологиязы
Литературазы
- Акимова Т. А., Злобина Т. И., Полунина О. Е. Достопримечательности Горного Алтая (орус.). — Барнаул: Пять плюс, 2008. — 232 с. — ISBN 978-5-9900731-8-0.
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
Ајарулар
- ↑ Лист карты M-45-XVIII Кызыл-Хая. Масштаб: 1 : 200 000. Указать дату выпуска/состояния местности.
- ↑ 1 2 Лист карты M-45-60. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1961 год. Издание 1964 г.
- ↑ 1 2 3 4 Джулукуль // Большая советская энциклопедия : [в 66 т.] / гл. ред. О. Ю. Шмидт. — 1-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1926—1947.
- ↑ Красная книга Республики Алтай: животные / Горно-Алтайский гос. ун-т. СО РАН. Центральный сиб. бот. сад. Горно-Алтайский бот. сад. — 3-е изд., перераб. и доп. — Горно-Алтайск: ГАГУ, 2017. — 368 с. — ISBN 978-5-93809-086-6. — Текст: электронный
- ↑ Торбоков Т. Алтайдыҥ аҥ-куштары. Звери и птицы Алтая. — Горно-Алтайск: АУ РА "Литературно-издательский Дом «Алтын-Туу», 2020