Енчинов, Чот Иванович
| Чот Иванович Енчинов | |
|---|---|
Енчинов Чот (Константин) Иванович (1914 јыл[1] Короты јурт, Оҥдой аймак — 1988, Орто Азия) сӧӧги кергил — алтай ӱлгерчи, кожоҥдордыҥ авторы, драматург, ӱредӱчи, Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ туружаачызы (1941—1942)[2].
Биография
Бис јуучыл алтайлар, алтайлар,
Ады чыккан баатырлар, баатырлар,
Кайран тӧрӧл јер учун, јер учун,
Каныбысты кысканбас, кысканбас,
Кайран Совет јаҥ учун, јаҥ учун,
Тыныбысты кысканбас, кысканбас!
Ч.Енчинов
12 јаштуда Горно-Алтайский педагогический техникумга кирген. Оныҥ кийнинде Ленинградтагы А.И.Герценниҥ адыла адалган педагогический институттыҥ тӱӱки факультедин[3] јеҥӱлӱ божоткон. Алтай школдордо ло Горно-Алтайский рабфакта историязыныҥ ӱредӱчизи болуп иштеген. Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда турушкан, 1941 јылда јӱӱга атанып, бир јылдаҥ шыркаладала, Алтайына бурылган. 1942 јылдаҥ ала национальный театрда литературный бӧлӱктиҥ башкараачызы болгон. Бу ӧйдӧҥ ала бичиичиниҥ литературада эрчимдӱ ижи башталган.Јууныҥ кийнинде облисполкомдо терминологический комиссияныҥ председатели ле 1952 јылга јетире областьтыҥ литературный биригӱниҥ председатели болуп иштеген. 1952 јылдаҥ ала Орто Азияда ӱредӱчи болуп иштеген. Ӱлгерлерди, куучындарды орус тилле бичип, газеттер ле журналдарла чыгарган. 1988 јылда јада калган[4].
Бир ӧйдӧ литературада эрчимдӱ иштеген алтай бичиичиниҥ јайалталу чӱмдемелдери бистиҥ кычыраачыларды соныркадар ла сӱӱндирер. (П.Самык).
Јайандык ижи
Чот Ивановичтиҥ јайандык ижи 30 јылдарда чӱмдеп баштаган[5]. Бу ӧйдӧ оныҥ баштапкы чӱмдемелдери газеттерде јарлалган[6] "Мергендӱчи ячейка" (очерк, Ойроттыҥ комсомолы, 1932, 7 №), "Кайынтучы" (Ойроттыҥ комсомолы, 1932, 30 №), "Јаҥы Алтай" (ӱлгер, "Сибирские огни", 1932). 1930-1931 јылдарда "Албан" ла "Тӱндеги кыйгы" деп туујылары бичилген. 1944 јылда Чот Енчинов эки бичиги ("Кожоҥдор ло туујылар", "Туујылар") кепке базылып чыккан. 1948 јылда "Ай-Тана", 1949 јылда "Јеҥӱ", 1950 јылда "Темир" деп драматический чӱмдемелдери ле "Коммунизмниҥ отторы" деп бичиги чыгат.