Деледда, Грация

Грация Деледда
Грация Деледда
	сардинлап Grassia Deledda
Энедеҥ чыгарда ады	итал. Maria Grazia Cosima Deledda
Чыккан ӧйи	1871 јыл, сыгын айдыҥ 27 кӱни[…]
Чыккан јери	Нуоро[d], Италия[…];
Божогон ӧйи	1936 јыл, куран айдыҥ 15 кӱни[…] (64 јаш)
Божогон јери	Рим[d], Италия[…];
Ороон	Королевство Италия[d];
Иш-тоштыҥ бӱдӱми	писательница, поэтесса, романистка, драматург, прозаик
Эш-нӧкӧри	Palmiro Madesani[d]
Кайралдары ла премиялары
Кол салганы
	Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Грация Деледда (итал. Grazia Deledda; 1871 јыл сыгын айдыҥ 27 кӱнинде Нуоро, Сардиния — 1936 јылда куран айдыҥ 15 кӱнинде, Рим) — итальян бичиичи, Нобельдиҥ литературала сыйыныҥ лауреады. Оныҥ адыла Венерада кратер адалган.

Биографиязы

Грация Деледда 1871 јылда Сардинияда Нуоро деп јерде чыккан. Оныҥ адазы јерлердиҥ ээзи болгон. Грация јаҥыс ла баштамы школ божоткон. Ол кыскачак куучындар бичип, моданыҥ журналыныҥ чыгармазына «L’ultima moda» ийип туратан. Удабастаҥ ол баштапкы новеллазын «Fior di Sardegna» 1892 јылда бичиген.

1900 јылда Грация Кальяриде, Сардинияныҥ^[7] тӧс калазында акча-манат јанынаҥ министерстводо иштеп турган Пальмиро Мадезаниге (итал. Palmiro Madesani) качкан. Кийнинде Грацияныҥ билези Рим јаар кӧчкӧн. 1926 јылда Деледда Нобельдиҥ литературала сыйыныҥ лауреады боло берди, поэтический бичимелдеринде ол тӧрӧл ортолыгы керегинде, ондо јӱрӱмниҥ ле кижиликтиҥ курч сурактарын кӧдӱрет.

Нобельдиҥ сыйын алган да кийнинеҥ Грация Деледда кӧп бичинет. «Поэттиҥ туразы», орус. «Дом поэта», «Јайгы кӱн» орус. «Летнее солнце» деген јуунтылары јӱрӱмди кунук јок јӱрери керегинде бичилген. Грация 64 јажында јада калган. Деледданыҥ бичижи веристский школго келижип турган. Оныҥ јайаандык ижине орус литературала јуук танышканы салтарын јетирген, эҥ ле озо Л.Н. Толстойло, Максим Горькийле, Антон Чеховло, Николай Гогольло, Федор Достоевский ле, Иван Тургеневле. Луиджи Капуана ла Джованни Верга оныҥ јайаандык ижин бийик баалаган, онойдо ок јиит бичиичилер: Энрико Товес, Пьетро Панкраци ле Ренато Зерра ((итал. Enrico Thovez, Pietro Pancrazi и Renato Serra).

Грация сӱӱген ортолыгы, ондо јаткан улус, олордыҥ кылык-јаҥыныҥ башказы, туйк ортолыкта јадала чӱм-јаҥдары да башка, бӱдӱҥкейи де, неме билбези де, онойдо ок ар-бӱткениниҥ јаражын эптӱ, солун эдип бичиген. Бу сӱрекей јараш јерде јадып, улус ыраак ла јаан калаларды ӧткӱре ӧскӧ, јарт эмес тала деп бодойт, бойлорыныҥ аҥылу тилиле куучындажат.

Деледданыҥ эҥ ле јарлу романдарыныҥ бирӱзи «Айрылыштыҥ кийнинде» (орус. «После развода», итал. «Dopo il divorzio») 1902 јылда бичилген. Бичиичи ӧйди эмеш озолоп, јӱрӱмге бачым кирбеген Айрылыш керегинде јасак, иштеп баштаза, Италияда не болорын бичийт. Романныҥ геройы јаргыныҥ јастыразыла 27 јыл тӱрмеде отурган. Јаргыныҥ јастыра болгоны јарталарда, ол айлына јанган, је оныҥ сӱӱген ӱйи Джованна, тӧрӧӧндӧриниҥ албадажына чыдабай ӧскӧ кижиге јӱре бертир.

Качан да бой-бойын изӱ сӱӱшкен улус билбес јанынаҥ јолыгыжала, ундылбаган сӱӱжи ойто кӧйлӧп чыккан. Онойдо Джованна улустыҥ алдына јастыра кылык эткен кижи болуп калган. Бичиичи романында Сардиныда ар-бӱткенге јӱрӱми јуук улус керегинде јилбилӱ эдип бичиген.

«Элиас Портолю» итал. «Elias Portolu», (1903) деп романында Грация Сардиныныҥ јараш ар-бӱткениле, јадын-јӱрӱмле коштой, тегин кижиниҥ психологиязын лаптап кӧргӱзет. Бу кижи (герой) тенексийле, карындажыныҥ ӱйиле биригеле јада берген, је санаа алынып, кудайга јастыра кылыгын таштазын деп мӱргӱп, монастырьга кирет, оноҥ, качан карындажы божогон до кийнинде, оныҥ ӱйине јолыкпаска албаданып јӱрет.

«Кубар» (орус. «Пепел», итал. «Cenere», 1904) деп романда Деледда сардиныныҥ крестьян кызы сурас балазын чачып ийерде, уулчакты ӧскӧ улус азырап алган. Уул јаанайла университет божодып, тӧрӧл јерине јанып, карый берген баскын энезине болужар деп амадайт. Бу бичимел аайынча («Кубар» деп роман) режиссер Артуро Амброзио табыжы јок кино соктырган, Элеонорой Дузе тӧс рольдо ойногон.

Деледда онойдо ок куучындар бичийт; 1901 јылда оныҥ «Караҥуйдыҥ кааны» (орус. «Королева тьмы», итал. «La regina d élle tenebre») деп јуунтызы чыккан. Сардинияныҥ чечеги / орус. Цветок Сардинии (1892) Јаманныҥ јолдоры / орус. Дороги зла (1892) Сардиныныҥ куучындары/ орус. Цветок Сардини (Сардинские рассказы), (1895) Чындык кӱӱн, (Честные души), (1895) Элиас Портолю, (1903) Айрылыштыҥ кийнинде, (1902) Кубар, (Пепел), (1904) Јаныксыш, (Ностальгия), (1905) Плющ, (1906) Камыштар салкында, (Камыши на ветру), (1913) Марианна Сирка, (1915) Эне, (Мать) (1920) Египет јаар качканы, (1925) Сӱӱштиҥ таҥмазы, (Печать любви), (1926) Анналена Билзини, (1927) Козима, (1937), јада калган кийнинде кепке базылган Ливанныҥ мӧжи, (Ливанский кедр), (1939), јада калган кийнинде кепке базылган

Јуруктардыҥ кӧмзӧзи

Деледданыҥ јиит тужында портреди
Деледданыҥ јуругы, Л.Капеллиниҥ ижи (1898)

Ајарулар

↑ Grazia Deledda // Internet Speculative Fiction Database (англ.) — 1995.
↑ Grazia Deledda // FemBio-Datenbank (нем.)
↑ ¹ ² ³ Деледда Грация (орус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1926/deledda-bio.html
↑ Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (исп.) — 1999.
↑ ¹ ² Archivio Storico Ricordi — 1808.
↑ Grazia Deledda (ја. эм.). The Florentine (March 25, 2010). Дата обращения: сыгын айдыҥ 9 кӱни, 2019.

Тайантылар

[_987ed8944b82434d-1] Grazia Deledda // Internet Speculative Fiction Database (англ.) — 1995.

[_872e1ba8570b5ba9-2] Grazia Deledda // FemBio-Datenbank (нем.)

[_bdabba5d389d7b29-3] ¹ ² ³ Деледда Грация (орус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_43b555108332d735-4] ttps://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1926/deledda-bio.html

[_0bec82eba5811ede-5] Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (исп.) — 1999.

[_4551669e14707b38-6] ¹ ² Archivio Storico Ricordi — 1808.

[7] Grazia Deledda (ја. эм.). The Florentine (March 25, 2010). Дата обращения: сыгын айдыҥ 9 кӱни, 2019.

[1]

[2]

[3]

[6]

[4]

[5]

[7]