Рождествоныҥ кӱнтизӱзи

Рувики сайттаҥ

Рождествоныҥ кӱнтизӱзи, Адвент-кӱнтизӱ (орус. Рождественский календарь, Адвент-календарь, немецтеп Adventskalender) — Европада јаҥжыкан кӱнтизӱ адвенттеҥ ала Рождество келгенче ӧйди кӧрӧр. Адвенттиҥ кӱндериниҥ тоозыла темдектӱ ячейкаларга ӱлеп салган коробка. Ячейкаларга ойындар, татулар, сувенирлер, јинјилер, јаранар эдимдер салат.

Рождествоныҥ кӱнтизӱзи 1903 јыл

Јурамал

[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Ол открытка эмезе картонноҥ эткен кӧзнӧктӧри ачылып турар тура, мында кажыла ячейкада конфет, шоколад, чайлу пакет, јарангуштар, фигурка, уткуулду бичик, молитва, Библиянаҥ алган ӱзӱк ле оноҥ до ӧско сыйлар болот . Онойдо ок кӱнтизӱлер баштыкка, пакетке, јаламала буулап койгон чаазынга тӱҥей болот.

Рождествоныҥ кӱнтизӱзи 24 кӱндӱ (јаҥар айдыҥ 1-чи кӱнинеҥ ала), эмезе адвенттиҥ кӱнтизӱзиниҥ тоозыла (адвент кӱчӱрген айдыҥ 27-чи кӱнинеҥ ала јаҥар айдыҥ 3-чи кӱнине јетире) болот. Кандый да болзо кӱнтизӱ јаҥар айдыҥ 24-чи кӱнинде григориан кӱнтизӱле Сочельник байрамда токтойт[1].

Тӱӱкизи

[тӱзедер | кодты тӱзедер]

XIX чакта баштапкы катап рождествоныҥ кӱнтизӱзи керегинде бичилген. Бу јаҥжыгу Германияда Лютеран серикпенеҥ башталган. 1851 јылда Германияда агаштаҥ эткен баштапкы адвент-кӱнтизӱ эдилген[2].

1903 јылда Мюнхенде немец Герхард Ланг «Reichhold & Lang» деп типографиязында балдарга баштапкы рождествоныҥ кӱнтизӱзин чыгарган[3] картонной доскага јапшырып салган 24 будуп салган карточкаларлу. 1930-јылдарда типография јабылып калган.

Эмдиги ӧйдиҥ бойы картонноҥ эткен ячейкаларлу адвент-кӱнтизӱ

Москов каланыҥ педагогический университетиниҥ тӱӱки билимниҥ кандидады Максим Палеолог јартаган[2]:

Јуруктар Священный Писаниеге учурлалып ла ӱредӱлик учурлу болгон. Лангтыҥ кӱнтизӱзинде јараш лубочный јуруктар јуралган: балдар, рождествоныҥ байрамдары, христиан мотивтер. Бала бу јуруктарды кӧрӱп јакшы ла јаман эткен керектерин сананат

1930 јылдарда типография Reichhold&Lang јабылган.

Экинчи телекейлик јууныҥ кийнинде адвент-кӱнтизӱлер јаҥысла Европада эмес, онойдо ок СШАда база јарлу боло берген.

1958 јылда Германияда баштапкы шоколадту адвент-кӱнтизӱ чыгарылган. М. Палеолог темдектеген[2]:

24 ячейкаларга огош ойындар ла сладостьтор салатан. Бу сыйлар баланы Рождествого белетейтен, бала бойын јакшы туткан учун, јаҥар айдыҥ 24-чи кӱнинде Рождествоныҥ алдында, — ого јаан сый берилет.

Балдарга адвент-кӱнтизӱ сыйлар чӱм-јаҥ немецкоязычный ороомдордо Австрия ла Швейцарияда јайылган. XXI чакта бу јаҥжыгу бастыра Европада таркаган.

Россияга рождествоныҥ кӱнтизӱзилери калганчы јылдарда келип баштаган[3]. Ада-энези балдарга адвент-кӱнтизӱни байрамныҥ алдында алып, јӱзӱн- башка ойындар ӧткӱрип балдарды байрамга белетейт[3]. Психологтор ло ӱредӱчилер, рождествоныҥ кӱнтизӱзи балдарды таскадат деп айдат: кӧзнӧкти ачардаҥ озо бала бӱгӱнги кӱнде јакшы ла јаман эткен керектерин сананып ийер учурлу. Кезик билелерде бу чӱм-јаҥды тудуп олор кӱнӱҥле кудайга мӱргӱйт[4].

Рождествоныҥ кӱнтизӱзи

Эмдиги ӧй

[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Эмдиги ӧйдӧ адвент-кӱнтизӱзи ол коробка адвенттиҥ кӱндериниҥ тоозыла темдектӱ ячейкаларга ӱлеп салган[3]. Адвент башталганынаҥ ала Рождествого јетире кажыла кӱн, кӱнтизӱниҥ ээзи бир ячейканаҥ ачып, анда јаткан јаан эмес сыйды алат: конфетти, свечаны, јарангушты, ойынды, алтын эдимелди, брелокты ла о.ӧ.[3]

Рождествоныҥ кӱнтизӱзин улус бойы картонноҥ, агаштаҥ, бӧстӧҥ, крафт-чаазынаҥ эдилет. Јаҥжыкан кайырчактар ла кӧзнӧктӧрдӧҥ башка улус ячейкаларды кармандардаҥ, конверттеҥ, балдардыҥ носокторынаҥ ла мелейлеринеҥ эдет

Нордический кӱнтизӱ

[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Тӱндӱк Европаныҥ ороомдорында рождествоныҥ кӱнтизӱзи «Йоль-кӱнтизӱ» (датчандап норв. julekalender, шведлап julkalender, исл. jóladagatal, фар. jólakalendari, фин. joulukalenteri) ла јаҥар айдыҥ 1-чи кӱнинеҥ ала 24-чи кӱнине јетире кажыла кӱн теле- ле радиопрограммаларда балдарга ла јаан улуска чыгат.

Ајарулар

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
  1. ↑ Культура Германии, 2006.
  2. ↑ 1 2 3 Что такое адвент-календарь и как его сделать. Газета.Ru. Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 15 кӱни, 2024.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 Адвент-календарь: что это и в чем смысл?. РБК Тренды. Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 15 кӱни, 2024.
  4. ↑ Адвент-календарь (рождественский календарь) – подарок со смыслом. Азбука воспитания. Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 15 кӱни, 2024.

Литература

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
  • Маркина Л. Г., Муравлёва Е. Н., Муравлёва Н. В. ADVENTSKALENDER РОЖДЕСТВЕНСКИЙ КАЛЕНДАРЬ // Культура Германии: лингвострановедческий словарь: свыше 5000 единиц / под общ. ред. проф. Н. В. Муравлёвой. — М.: АСТ, 2006. — С. 20. — 1181 с. — 3000 экз. — ISBN 5-17-038383-5.
  • Рогова В. В., Ким А. А. Использование метода CLIL для формирования иноязычных лексико-грамматических навыков детей в начальной школе // Вестник науки. — 2023. — № 4 (61).
  • Sandra Binder: Wann ist denn endlich Weihnachten? Die Geschichte des ersten Adventskalenders. Holzgerlingen, SCM Hänssler 2009, ISBN 978-3-7751-4899-3
  • Esther Gajek: Adventskalender, von den Anfängen bis zur Gegenwart. Süddeutscher Verlag, München 1988, ISBN 3-7991-6422-7
  • Münchner Bildungswerk (Hrsg.): Klaubauf, Klöpfeln, Kletzenbrot: Der Münchner Adventskalender. Volk Verlag, München 2012, ISBN 978-3-86222-049-6. (Mit zahlreichen farbigen Abbildungen)
  • Tina Peschel: Adventskalender. Geschichte und Geschichten aus 100 Jahren. (= Museum Europäischer Kulturen — Schriftenreihe, Band 7) Verlag der Kunst, Husum 2009, ISBN 978-3-86530-114-7.
  • Werner Galler: Adventskalender. In: Christa Pieske: ABC des Luxuspapiers, Herstellung, Verbreitung und Gebrauch 1860—1930. Museum für deutsche Volkskunde, Berlin 1983, ISBN 3-88609-123-6, S. 76—78.

Gulevich, Tanya. Advent Calendar // Encyclopedia of Christmas and New Year's celebrations. — Auckland: Omnigraphics, Ltd, 2003. — С. 7—8. — 877 p. — ISBN 0-7808-0625-5.

Алган јери - "https://alt.ruwiki.ru/w/index.php?title=Рождествоныҥ_кӱнтизӱзи&oldid=310557"