Алтай Республиканыҥ энергетиказыорус.(Энергетика Республики Алтай) — Алтай Республиканыҥ экомиказыныҥ секторы, производствоны јеткилдеерине, электрический ле тепловой энергияны транспортировка эдип табыштырганы. Алтай Республикада2019 јылдыҥ учында, кӱнниҥ электростанциязы 8, бастыра јаба кӱчи 120 МВт, онойдо ок 2 кичӱ гидроэлектростанция бастыра јаба кӱчи 1,3 МВт ла 10 јаан эмес дизельный электростанциялар иштейт. 2018 јылда олор 51 млн кВт·ч электроэнергия чыгарган. Алтай Республика Россияныҥ бир ле регионы болуп јат, электроэнергияныҥ кӧп бӧлугин кӱнниҥ электростанциялары бӱдӱрет[1][2].
Баштапкы эҥ јаан, (ол ӧйлӧрдиҥ кемјигениле) электростанция, эмдиги Алтай Республиканыҥ Чамал аймакта Чамалдагы ГЭС болгон, кӱчи 500 кВт, 1935 јылда иштеп баштаган. Ол станция Чамал јуртты ла јанында јаткан јерлерди электроэнергияла јеткилдеген. Чамалдагы ГЭС 2011 јылга јетире иштеген, авариянаҥ улам иштебей токтогон[3].
Кош-Агаш
1960 — 1990 јылдарда Алтай Республика Россияныҥ бирлик энергетикалык системазына кирген. Республика онойып, узак ӧйдиҥ туркунына бойында энергосистемага кирген электоростанциялар јок болгон, децентрализованный энергоснабжение јок јерлерде јаан эмес дизель электростанциялар иштеген. Бойыныҥ генерациязын канча катап гидроэлектростанциялар тӧзӧӧргӧ келишпеген[1].
1962—1971 јылдардаАкташта ГЭС Чуй сууда тудулган, кӱчи 8,1 МВт, је туткан иштердиҥ чыҥдыйы уйан болгон учун ГЭС-ти тудары токтодылган. 1982 јылда Кадын сууда јаан гидроэнергетикалык комплекс тударына иштер башталган, ГЭС-тиҥ кӱчи 1600 МВт, Чемалдагы ГЭС кӱчи 300 МВт. 1989 јылда бу гидроэлектростанцияларды тударына экологиялык организациялар, ороондо экономиканыҥ айалгазы уйадаганы учун јӧпсинбей, будакталган. Кадындагы ГЭС-ти, кӱчи 140 МВт тударыныҥ проекти 2000 јылдардыҥ ортозында белетелген, је тудулбаган. Ондый ла айалгада Чибитте ГЭС, кӱчи 24 МВт проект болгон, Чуй сууда, 2011 јылда белетелер иштерге јетпей токтоп калган[4].
Алтай Республикада 2018 јылда электроэнергияны тузаланганы 546,8 млн кВт·ч болгон, эҥ јаан нагрузказы — 106 МВт. Онойып, Алтай Республика энергодефицитный регион болот, электроэнергияныҥ јетпезин Алтай кырайдаҥ алат. 2018 јылда кӧп саба электроэнергияны эл-јон тузаланганы (36 %), энергосистемада энергосеть (21,3 %). 2018 јылда электроэнергияны эҥ кӧп тузаланган — ООО УК «Центральная» (14,5 млн кВт·ч), ОАО «Рудник Веселый» (10,15 млн кВт·ч). Электроэнергияны АО «Алтайэнергосбыт» берет[1].
↑Слива И. В. История гидроэнергетики России. — Тверь: Тверская Типография, 2014. — С. 221—222. — 302 с. — ISBN 978-5-906006-05-9.
↑Дворецкая М.И., Жданова А.П., Лушников О.Г., Слива И.В. Возобновляемая энергия. Гидроэлектростанции России. — СПб.: Издательство Санкт-Петербургского политехнического университета Петра Великого, 2018. — С. 218. — 224 с. — ISBN 978-5-7422-6139-1.