Акташта ретранслятор
| Акташта ретранслятор орус. Акташский ретранслятор | |
|---|---|
 |
Акташта ретранслятор (орус. Акташский ретранслятор) — радиорелейный манакай (вышка) УРС 08609, Алтай Республикада Ӱстӱги деп кырдыҥ бажында талайдыҥ кемјӱзинеҥ 3038 метрге бийик) Курайдыҥ кырларлу сындарында. Акташ јурттаҥ 18 км ыраакта турат.
Ретрансляторыҥ тӱӱкизи
Улаган аймактыҥ телекоммуникационный инфраструктуразы Акташ јуртта 1970 јылда башталган, качан јуугында кырлардыҥ бирӱзиниҥ ӱстине колбу тӱӱнти (узел) тургузарда. Бу колбуныҥ объекти техническикалык коммуникациялары бу јерде ле коштой јерлерди јеткилдеген.
1976 јылда системаны јаҥырткан (модернизация) — баштапкы ретранслятор јаҥы бӱдмдӱ экинчи ӱйениҥ оборудованиезиле солынган. Јаҥы установка ол ло кырда тургузылган, је база бир канча бийикке кӧдӱрилген, сигналдыҥ чыҥдыйын кӧдӱрерге ле јайылар зонаны элбедерге.
Эмдиги иштеп турган станция 1981 јылда иштеп баштаган, јаан радиорелейный система РРЛ-800-те учуры јаан звено болгон. Бу магистрал сеть бастыра берилте эдер тӱӱнти-узелдерди бириктирген болгон, совет јерлер ле Монгол Албаты Республикада, колбуны эки социалистический тергеениҥ ыраак јерлериниҥ ортодо јеткилдеген..
УРС-08609 станция (техническое обозначение) текши системада јаан учурлузын (информация) темдектейт. Шифр кату классификацияла тургузылган: «6» тоо указывала на горно-алтайский ууламјылу колбула тудуш болгон, индекс «09» керелеген, СССР јеринде иштеп турган мындый он бир объекттердиҥ тизиминде ээчиде тогузынчы позицияда болгон.
2003 јылда ретранслятордыҥ тӱӱкизинде јаҥы этап башталган, когда его функциональность была существенно расширена — помимо традиционных задач, он стал обеспечивать мобильную сотовую связь для жителей и гостей региона.
Совет ӧйгӧ кӧрӧ оветского станция тӧс системада иштегенине кӧрӧ, эмдиги ретранслятор таҥынаҥ (автоном) режимде иштеп баштаган. Техническалык айалгазын оныҥ ыраактаҥ ла кӧрӱп, јазап турган, аҥылу система мониторинга иштейт, ӧй ӧйиле техникалык јанынаҥ специалисттердиҥ бригадалары келип оны јазап салат.
Ајыктанар тепсеҥ
Акташтыҥ ретрансляторы Курайдыҥ кырлу сындарыныҥ бир сӱӱризинде турат, ады Ӱстӱги. Бу сындар бӱдӱн јарым јӱс километрге тӱштӱк-кӱнчыгыштаҥ тӱндӱк-кнбадыш јаар Чуй сууныҥ оҥ јарадыла чӧйилген, Алтайдыҥ јан сууларыныҥ бирӱзи, Курайдыҥ ла Чуйдыҥ чӧлдӧрин кыйкап, Тӱндӱк-Чуйдыҥ сындарына тушташ кууй барат.
Акташта ретранслятордыҥ турган јериниҥ бийиги — 3038 метр талайдыҥ кеминеҥ бийик. Кырдаҥ 360° айландыра кырлардыҥ панорамазы ачылат. Јайым Чуй ичи ле Тндӱк-Чуйдыҥ сындары, сӱрилери јыл айландыра карла буркелген. Айас кӱнде Тӱндӱк-Чуйдыҥ сындарыла кожо Ӱч-Сӱмер тууны (4506 м) кӧрӧр арга бар, Туулу Алтайдыҥ эҥ бийик деген сӱӱризи, 100 км кире ыраакта.
База бир јанынаҥ Курайдыҥ кырлу сындары, олор база 1500 км кире јерге чӧйилет. Кӱнчыгышта — Оторлык-Бажы (3446 м) — «озеро Горных духов».
Вышка турган бийик кырда агаш ӧспӧйт. Ондо кайа-таштар ла ас ӧлӧҥ-чӧп ӧзӧт, тыҥ салкынга чыдажар, изӱ кӱн ле тыҥ соокторго. Кыштыҥ кийнинеҥ кар јайдыҥ ортозына јаан изӱ айга јетире јадат, сыгын айда кар ойто келет.
Једетен јол
Аташта ретрансляторго једерге, кӱч јол ӧдӧр керек: тыйрыкталган јол, каскактар, ӧксӱӱр тӧҥдӧр, тереҥ ороолор, тыҥ келтеҥ (уклоны). Кату јолго јӱрер маҥтала, ӧнӧтийин јазалган УАЗ-тарла, 18 км Акташ јурттаҥ ары (788-чи км Чуййдыҥ трагыла) једип, јарым часка кырга чыгар арга бар.